Sứt môi hở hàm ếch phát hiện khi nào? cần lưu ý điều gì

Sứt môi, hở hàm ếch là dị tật bẩm sinh phổ biến, ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc ăn uống, phát âm, thẩm mỹ và tâm lý của trẻ. Một trong những câu hỏi lớn nhất mà nhiều phụ huynh băn khoăn là “Sứt môi hở hàm ếch phát hiện khi nào?”

I/ Sứt môi hở hàm ếch phát hiện khi nào?

Sứt môi và hở hàm ếch có thể được phát hiện sớm từ tuần thứ 16 của thai kỳ thông qua siêu âm. Ngoài ra, dị tật này cũng dễ dàng nhận biết ngay sau khi em bé chào đời.

Dưới đây là những cách được chẩn đoán trước hoặc sau khi em bé chào đời bằng các phương pháp sau:

– Siêu âm thai: Đây là phương pháp phổ biến nhất giúp bác sĩ quan sát cấu trúc khuôn mặt của thai nhi, thường từ tuần thứ 11-13 của thai kỳ. Dị tật sứt môi có thể nhìn rõ hơn từ tuần thứ 16 trở đi. Tuy nhiên, hở hàm ếch nằm sâu bên trong vòm miệng thường khó phát hiện bằng siêu âm.

– Xét nghiệm NIPT (Non-Invasive Prenatal Testing): Xét nghiệm sàng lọc không xâm lấn này có thể giúp phát hiện các bất thường di truyền liên quan đến hở hàm ếch, chẳng hạn như hội chứng Patau (Trisomy 13).

– Phát hiện sau sinh khi khám lâm sàng: Nếu dị tật chưa được phát hiện trước sinh, các bác sĩ sẽ kiểm tra kỹ lưỡng khoang miệng của trẻ ngay sau khi chào đời để xác định mức độ hở hàm ếch. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định nội soi hoặc chụp X-quang để đánh giá chính xác hơn mức độ tổn thương của vòm miệng.

II/ Dấu hiệu nhận biết theo độ tuổi

Các dấu hiệu của sứt môi và hở hàm ếch ở trẻ em có thể khác nhau tùy thuộc vào độ tuổi phát hiện. Dưới đây là những biểu hiện thường gặp giúp cha mẹ nhận biết sớm:

1/ Trẻ sơ sinh (0–6 tháng)

Trong giai đoạn này, sứt môi thường dễ dàng nhận thấy qua khe hở rõ ràng ở môi trên của trẻ. Đối với hở hàm ếch, trẻ có thể gặp các vấn đề khi bú như:

– Sữa chảy lên mũi.

– Bú yếu, khó tạo áp lực âm để hút sữa.

– Dễ bị sặc khi bú.

– Nghe tiếng bú kêu “khẹc khẹc”.

2/ Trẻ từ 6 tháng – 1 tuổi

Khi trẻ lớn hơn một chút, các dấu hiệu có thể trở nên rõ ràng hơn, đặc biệt liên quan đến việc ăn uống và phát triển ngôn ngữ ban đầu:

– Chậm tăng cân do khó khăn trong việc bú và ăn uống.

-Trào thức ăn lên mũi khi ăn dặm.

-Phát âm yếu, gặp khó khăn khi phát âm các nguyên âm đơn giản.

3/ Trẻ từ 1 tuổi trở lên

Ở giai đoạn này, các vấn đề về ngôn ngữ và giao tiếp  nổi bật hơn gồm:

– Phát âm ngọng, giọng nói khó nghe.

– Hơi nói thoát qua mũi (hay còn gọi là giọng mũi hở).

– Gặp khó khăn trong giao tiếp, điều này có thể ảnh hưởng đến tâm lý và sự tự tin của trẻ.

Lời khuyên: Nếu phụ huynh nhận thấy trẻ có bất kỳ biểu hiện bất thường nào khi bú, ăn uống hoặc có dấu hiệu chậm nói, hãy đưa trẻ đến gặp bác sĩ tai mũi họng hoặc chuyên khoa hàm mặt để được thăm khám và tư vấn kịp thời.

III/ Phương pháp điều trị sứt môi hở hàm ếch

Để điều trị sứt môi hở hàm ếch bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp như: phẫu thuật chỉnh hình, nắn chỉnh nha và phẫu thuật hàm mặt, liệu pháp ngôn ngữ, phẫu thuật ống tai…. tùy thuộc vào tình trạng của trẻ.

1/ Phẫu thuật chỉnh hình

Phẫu thuật điều trị hở hàm ếch giúp đóng kín các khe hở trên vòm miệng và môi. Thời điểm phẫu thuật sẽ tùy thuộc vào tình trạng của từng trẻ:

– Phẫu thuật khe hở vòm miệng thường được thực hiện khi trẻ từ 6 đến 12 tháng tuổi.

– Phẫu thuật sứt môi (nếu có kèm theo) có thể được tiến hành sớm hơn, vào khoảng 3 đến 6 tháng tuổi.

Ngoài ra, một số trường hợp có thể cần thực hiện thêm các ca phẫu thuật bổ sung khi trẻ lớn hơn để cải thiện chức năng phát âm hoặc điều chỉnh hình dạng khuôn miệng, đảm bảo tính thẩm mỹ.

2/ Nắn chỉnh nha và phẫu thuật hàm mặt

Đối với những trẻ có khe hở kéo dài đến phần nướu, việc can thiệp nắn chỉnh nha cần thiết khi răng của trẻ bắt đầu phát triển, giúp định hình cung hàm. Khi trẻ đến tuổi trưởng thành, phẫu thuật hàm mặt có thể được cân nhắc để tối ưu hóa chức năng ăn nhai và thẩm mỹ của khuôn mặt.

3/ Liệu pháp ngôn ngữ

Trẻ bị hở hàm ếch thường gặp khó khăn trong việc phát âm và hình thành lời nói. Do đó, các chuyên gia ngôn ngữ trị liệu sẽ hướng dẫn trẻ các bài luyện tập chuyên biệt nhằm cải thiện khả năng giao tiếp và phát âm rõ ràng hơn.

4/ Điều trị tai và thính giác

Trẻ bị hở hàm ếch có nguy cơ cao bị nhiễm trùng tai giữa, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến thính lực. Vì vậy, việc thăm khám và điều trị tai định kỳ là rất quan trọng. Bác sĩ có thể chỉ định đặt ống thông khí ở tai để giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng và bảo vệ thính giác cho trẻ.

Các phương pháp điều trị hở hàm ếch cần có sự phối hợp đa chuyên khoa để đảm bảo hiệu quả toàn diện, giúp trẻ phục hồi chức năng ăn uống, nói chuyện và cải thiện thẩm mỹ khuôn mặt. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, cha mẹ nên tham khảo ý kiến của các chuyên gia y tế.

IV/ Điều gì xảy ra nếu không phát hiện và điều trị kịp?

Trẻ em sinh ra với dị tật sứt môi hở hàm ếch nếu không được phát hiện sẽ gây ra những biến chứng như: khó khăn khi ăn uống, nhiễm trùng tai, giảm thính lực, ảnh hưởng đến khả năng nói, gặp vấn đề về răng miệng….

Dưới đây là những biến chứng phổ biến nhất:

– Khó khăn khi ăn uống: Do lực mút yếu, trẻ dễ bị sặc, trào ngược khi bú hoặc ăn, dẫn đến tình trạng thiếu cân, suy dinh dưỡng.

– Nhiễm trùng tai và giảm thính lực: Dịch ứ đọng ở tai giữa tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển, gây nhiễm trùng tai thường xuyên và có thể dẫn đến suy giảm hoặc mất thính lực vĩnh viễn.

– Các vấn đề về răng miệng: Răng của trẻ có thể mọc lệch lạc, thiếu răng, làm giảm khả năng nhai, tăng nguy cơ sâu răng và ảnh hưởng đáng kể đến thẩm mỹ.

– Ảnh hưởng đến khả năng nói: Trẻ thường nói ngọng, giọng mũi và gặp khó khăn trong việc phát âm, cản trở giao tiếp.

– Vấn đề tâm lý: Ngoại hình khác biệt có thể khiến trẻ tự ti, lo lắng, và có xu hướng thu mình, ảnh hưởng đến sự phát triển xã hội và tinh thần.

Việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời là rất quan trọng để giúp trẻ khắc phục các biến chứng này, nâng cao chất lượng cuộc sống. Nếu bạn đang băn khoăn không biết con có đang gặp vấn đề hay chưa rõ hướng điều trị, hãy đưa trẻ đi khám chuyên khoa càng sớm càng tốt.